رنگ در معماری ایرانی
اسناد تاریخی نشان می‌دهد که ایرانیان جزو اولین اقوامی بودند که رنگرزی را کشف کردند. به طور مثال، مردم ایران با کشف سنگ لاجورد و ترکیب مواد آسیاب شده آن با موم و عسل (عامل چسبندگی)، رنگ لاجوردی را به وجود آوردند. به مرور زمان، موتیف‌های رنگ آبی، فیروزه‌ای و لاجوردی، توانستند نقش خود را به عنوان رنگ ایرانی بشناسند. به طوری که در اغلب بناهای تاریخی میتوان این نوع رنگ‌ها را مشاهده کرد.
در این مقاله قصد داریم تا پیرامون موضوع «رنگ در معماری ایرانی»، به موضوعاتی نظیر تاریخچه رنگ در معماری ایرانی، رنگ در معماری سنتی ایران، رنگ در معماری ایرانی، رنگهای معروف ایرانی، رنگ پرشین ایندیگو، ترکیب رنگ های سنتی ایرانی، رنگ فیروزه‌ای در معماری اسلامی، رنگ در بناهای تاریخی ایران، رنگ لباس دوره ساسانیان، رنگ در مساجد ایرانی-اسلامی، رنگ در معماری ایرانی پس از حمله مغول، رنگ فیروزه‌ای در معماری اسلامی، اغلب گنبدها در ایران به چه رنگی هستند؟ رنگ در دوران صفویه، رنگ در دوره معاصر ایران، رنگ موزه‌های ایرانی بپردازیم. برای خواندن ادامه مطلب، مجله مینیاتور را دنبال کنید.
تاریخچه رنگ در معماری ایرانی
- میل استفاده از رنگ در معماری ایرانی به نیمه قرن ششم هجری برمی‌گردد.
- در قرن هفتم به علت رکود ساختمان‌سازی، رنگ جایگاه به خصوصی در معماری ایرانی ندارد.
- در معماری قرن هشتم میتوان تاثیر انواع رنگ را در ساختمان‌سازی مشاهده کرد.
- در تاریخ معماری ایرانی، استفاده از رنگهای خاکستری، قرمز، صورتی، بنفش و نارنجی کمتر مشاهده می‌شود.
- بیشترین موتیف رنگی که در تاریخ ایران به کار رفته است، میتوان به رنگ آبی، فیروزه‌ای و لاجوردی اشاره کرد.
- رنگ آبی به عنوان تزئینات بناهای تاریخی به ویژه برای کاشی‌کاری استفاده می‌شد.
- رنگهای مورد استفاده در معماری ایرانی اسلامی شامل رنگ سفید، مشکی، طلایی، آبی، خاکی، زرد، قهوه‌ای و سبز می‌شود.
- مرسوم بودن مصرف حنا بین زنان آفریقایی و ایرانی از ۵۰۰۰ سال پیش برای مو و خالکوبی
- دسته چاقوی به دست آمده از شهر باستانی شوش (۵ تا ۶ هزار پ م)، نقاشی‌های غار هومیان، میرملای و دوشه لرستان نشان می‌دهد که ایرانیان اولین اقوامی بودند که رنگرزی را کشف کردند. در این آثار باستانی، لباس‌های رنگی مشاهده می‌شود.
- کشف سنگ لاجورد از هزاره سوم ق م در سرزمین ایران
- ایلامی‌ها به دلیل گران بودن سنگ لاجورد، رنگ آبی را با استفاده از سنگ مس تولید کردند.
- در دوران ساسانیان، از هفت رنگ برای رنگ‌آمیزی لباس و اشیاء استفاده می‌شد. رنگ آبی، قرمز و طلایی به عنوان سه رنگ اصلی بود. سایر رنگ‌ها شامل رنگ سفید، سبز، بنفش و نارنجی است.
- استفاده از پارچه‌هایی به رنگ ارغوانی پیش از حمله اسکندر به ایران
- ایرانیان از موم و عسل برای ثبات رنگ استفاده می‌کردند.
رنگ در معماری سنتی ایران
یکی از ویژگی‌های معماری ایرانی، آمیخته شدن با دنیای رنگ‌هاست. وقتی از رنگ در معماری ایرانی حرف می‌زنیم، منظور هویتی است که به واسطه آن پدید می‌آید. تاریخ ایران پر از رنگهای است که بر اساس اعتقادات و احساسات مردم رقم زده شده است. در واقع رنگ یک جایگاه مقدس و ویژه نزد ایرانیان داشته است که به وسیله آن می‌توانستند اصالت خود را حفظ کنند.
به کار بردن رنگ در معمای سنتی ایرانی، نمادی از آرامش است که در اغلب دوره‌های تاریخی به وضوح دیده می‌شود. تنوع رنگهای به کار رفته در تزئینات داخلی معماری سنتی ایران، نمونه‌ای بارز از توجه مردم به این موضوع بوده است. محبوب‌ترین رنگ‌هایی که در تزئینات داخلی و خارجی بناهای تاریخی ایرانی به کار می‌رفت شامل رنگ فیروزه‌ای، لاجوردی، آبی و سفید بود.
استفاده از رنگهای خانواده آبی در معماری ایرانی و توجه ویژه به آن، نشان از توجه فرهنگ و هنر این سرزمین به انرژی کهکشان‌ها و آرامشی است که به وسیله آن میتوان زندگی بهتری را برای خود و دیگری رقم زد. بنابراین رنگ در دنیای باستانی ایرانی همواره بر آرامش و زندگی برآمده از انرژی کائناتی تاکید داشته است که امروزه نیز به وضوح دیده می‌شود.
رنگ در معماری ایرانی
۱- رنگ آبی
- به عنوان نخستین رنگ به کار رفته در معماری ایرانی شناخته می‌شود.
- در کاشی‌کاری و تزئینات بناهای تاریخی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- انواع آن شامل آبی تیره و روشن، آبی فیروزه‌ای و آبی لاجوردی است.
۲- رنگ طلایی
- در گچ‌کاری و کاشی‌کاری بناهای تاریخی به کار می‌رفت.
- از ورقه‌‌های نازک طلا در کنار تزئینات گچی استفاده می‌شد.
- برای گنبد، مناره‌ها و ایوان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.
۳- رنگ زرد
- در کاشی‌کاری، نقاشی روی گچ و شیشه‌های کاربرد داشت.
- در نمای بیرونی بناها مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- استفاده از رنگ زرد موجب کاهش استفاده از رنگ خاکی در معماری ایرانی شد.
- انواع مورد استفاده آن در بناهای تاریخی ایرانی شامل رنگ زرد طلایی، زرد نارنجی و زرد خردلی می‌شود.
۴- رنگ قهوه‌ای و اخرایی
- در گچ‌کاری و کاشی‌کاری بناهای تاریخی به کار می‌رفت.
- در نقاشی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- از رنگ قهوه‌ای و اخرایی به عنوان جایگزین رنگ قرمز در معماری ایرانی اشاره می‌کنند.
۵- رنگ خاکی
- در آجرکاری، سفال‌کاری و کاشی‌کاری بدون لعاب کاربرد داشت.
- به عنوان رنگ غالب بدنه بناهای تاریخی شناخته می‌شود.
۶– رنگ سفید
- در کاشی‌کاری مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- به رنگ شیری شباهت دارد.
۷- رنگ مشکی
- به عنوان یک رنگ مکمل شناخته می‌شد.
- در کاشی‌کاری کاربرد داشت.
۸- رنگ سبز زیتونی
- رنگ سبز زیتونی همواره به عنوان یک رنگ مکمل در تاریخ معماری ایرانی استفاده می‌شد.
- در کاشی‌کاری بناهای تاریخی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رنگهای معروف ایرانی
- فیروزه‌ای: رنگ فیروزه‌ای به عنوان یکی از مطرح‌ترین رنگهای ایرانی در دنیا، از سنگ فیروزه الهام گرفته شده است.
- آّبی لاجوردی: آبی لاجوردی با نام آبی پرشین و آبی کاربنی نیز شناخته می‌شود. این رنگ یادآور کاشی‌کاری ایرانی در دوره‌های مختلف تاریخی است. در ضمن ایران بزرگ‌ترین معادن لاجورد دنیا را در اختیار دارد.
- آبی لاجوردی میانه: رنگ آبی لاجوردی میانه همان رنگ آبی شالی است که نسبت به رنگ آبی لاجوردی، تنالیته روشن‌تری دارد.
- آبی نیلی: این رنگ همان رنگ پرشین ایندیگو است که اغلب در سفالگری و کاشی‌کاری ایرانی دیده می‌شود.
- قرمز: رنگ قرمز ایرانی به عنوان رنگ سرخ یا رنگ قرمز دانه اناری، از خاک سواحل جزیره هرمز الهام گرفته شده است. این رنگ به خوبی در هنر قالی‌بافی و سفالگری ایرانی دیده می‌شود.
- عنابی: این رنگ به عنوان یک رنگ هم‌خانواده زرشکی، از رنگ میوه درخت عناب الهام گرفته شده است.
- نارنجی: رنگ نارنجی یا همان اخرایی پررنگ، در هنر سفالگری، قالی‌بافی و نارنج ایرانی دیده می‌شود. پودر اکسید آهن خاک هرمز نیز به شکل رنگ نارنجی است.
- صورتی: رنگ صورتی یک رنگ دخترانه است که در قالی‌بافی و کاشی‌کاری دوران قاجار دیده می‌شود.
- رز: رنگ رز ایرانی یا همان رنگ گلسرخی، برگفته از رنگ گل محمدی است.
رنگ پرشین ایندیگو
عبارت رنگ پرشین ایندیگو برای نخستین بار در سال ۱۹۱۲ توسط غربی‌ها به کار برده شد. این در حالی است که رنگ پرشین ایندیگو به عنوان یک رنگ ایرانی با موتیف آبی نیلی یا بنفش امروزی، خیلی پیشتر از تاریخ جدید اروپا در سرزمین باستانی و هزار رنگ ایرانی به کار برده می‌شد. در واقع رنگ پرشین ایندیگو نمادی از آسمان بیکرانی است که در طول روز می‌تواند تنالیته رنگی خود را تغییر دهد و از آبی روشن تا رنگ بنفش تغییر پیدا کند.
ترکیب رنگ های سنتی ایرانی
۱- ترکیب رنگ دوتایی
- ترکیب ساده‌ای است که رواج زیادی در گذشته داشت.
- قدمت این ترکیب رنگ به قرن ششم هجری برمی‌گردد.
- ترکیب رنگ خاکی و فیروزه‌ای (معروف‌ترین ترکیب رنگ دوتایی در معماری ایرانی و مورد استفاده در مناره‌ها و مقبره‌ها)
- ترکیب رنگ خاکی و لاجوردی (مورد استفاده در کاشی‌کاری و کتیبه‌ها)
- ترکیب رنگ فیروزه‌ای و لاجوردی (مورد استفاده در کاشی‌کاری و کتیبه‌ها)
- ترکیب رنگ سفید و فیروزه‌ای (مورد استفاده در کاشی‌کاری و کتیبه‌ها)
- ترکیب رنگ سفید و لاجوردی (مورد استفاده در کاشی‌کاری و کتیبه‌ها)
- ترکیب رنگ طلایی و فیروزه‌ای (مورد استفاده در گچ‌کاری مقبره‌ها، قصر و باغ)
- ترکیب رنگ طلایی و اخرایی (مورد استفاده در گچ‌کاری مقبره‌ها، قصر و باغ)
- ترکیب رنگ طلایی و سبز (مورد استفاده در گچ‌کاری مقبره‌ها، قصر و باغ)
- ترکیب رنگ طلایی و لاجوردی (مورد استفاده در گچ‌کاری مقبره‌ها، قصر و باغ)
- ترکیب رنگ (مورد استفاده در گچ‌کاری مقبره‌ها، قصر و باغ)
رنگ فیروزه‌ای در معماری اسلامی
۱– ترکیب رنگ سه‌تایی
- ترکیب رنگ خاکی با رنگ سفید و با رنگ زرد
- ترکیب رنگ فیروزه‌ای و لاجوردی با رنگ خاکی موارد استفاده فراوان داشته است.
- ترکیب رنگ آب و فیروزه‌ای با رنگ زرد
۲- ترکیبات چهارتایی
- تاثیر زیاد ترکیب رنگ چهارتایی در نقاشی روی گچ
- ترکیب رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای با رنگ خاکی، سفید
- ترکیب رنگ آبی با سفید و رنگ سیاه و زرد
- ترکیب رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای با طلایی و اخرایی
- ترکیب رنگ مشکی و فیروزه‌ای با خاکی و سفید (گنبد مسجد شیخ لطف الله در اصفهان)
- ترکیب رنگ سبز و فیروزه‌ای با طلایی و سفید
- همراهی رنگ های روشن خاکی با زرد با چهار رنگ لاجوردی ، فیروزه‌ای ، سفید و مشکی
۳- ترکیبات پنج‌تایی
- ترکیب رنگ سبز با لاجوردی، فیروزه‌ای، زرد و سفید (مقبره درِ امام اصفهان)
۴- ترکیبات شش‌تایی
- ترکیب رنگ لاجوردی، فیروزه‌ای، مشکی و سفید با دو رنگ از سه رنگ زرد، سبز و قهوه‌ای
رنگ در بناهای تاریخی ایران
۱- تپه سیلک کاشان
- تپه سیلک به عنوان یکی از خاستگاه های تمدن دارای بناهایی با قدمت ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد است.
- برخی از محققان بر این باورند که بنای تپه‌های سیلک، بقایای یک زیگورات است.
- زیگورات روی تپه‌های سیلک می‌تواند قدیمی‌ترین زیگورات در جهان باشد.
- تپه سیلک به رنگ خاصی نیست و اغلب رنگ خاک است.
- سفال‌های به جای مانده از این تپه، طرح‌های به رنگ مشکی، قهوه‌ای تیره و خاکی دارند.
- کوزه‌های بزرگ، جام و پیاله با رنگ کرم یا زرد نخودی با نقوشی به رنگ مشکی یا قهوه‌ای تیره.
- ساخت زیورآلات از کانی‌هایی مثل مس توسط مردمان سیلک.
۲- تپه هگمتانه
- اکباتانا پایتخت امپراتوری مادها بود که قدمت آن به سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد.
- در این تپه هفت قلعه وجود دارد که سبک هزارتویی دارند.
- رنگ غالب در فرهنگ هگمتانه طلایی و نقرهای است.
- برخی آثار به جای مانده از دوران هگمتانه شامل بشقاب‌ها و کوره‌های نقرهای شکل، لوح‌های زرین، تیرهای سبز رنگ و ظروف طلایی است.
- هرودوت (مورخ یونانی) درباره رنگ حصارهای بنای هگمتانه می‌گوید: «هر دیوار به ترتیب با رنگهای سفید، سیاه ارغوانی، آبی، سرخ، سیمی (نقرهای)، زری (طلایی) ساخته شده بود».
۳- تپه مارلیک
- تپه مارلیک یکی از تپه‌های تاریخی در نزدیکی رودبار گیلان است.
- جام طلایی مارلیک که در یکی از ۵۳ مقبره این تپه پیدا شد، ارزش این تپه را بیشتر کرده است.
- برخی آثار به جای مانده از دوران تمدن مارلیک شامل ظروف سفالین، مجسمه‌های برنزی و سفالی است.
- سفال‌های این تپه باستانی به رنگ قرمز بودند.
- برای مردم سیلک، خورشید نقش خدا را داشت، از این رو رنگ طلایی به عنوان مهم‌ترین رنگ در این دوران شناخته می‌شود. به طوری اکثر جام‌های این دوران به رنگ طلایی هستند.
۴- پاسارگاد
- کوروش کبیر دستور ساخت پاسارگاد را در شیراز داد و آرامگاه او نیز در این مجموعه قرار دارد.
- او بنیانگذار امپراتوری هخامنشی و یک امپراتور افسانه‌ای منصف و صالح بود.
- مردم پارس به خوبی از او استقبال کردند و او را به عنوان پدر ایران می‌شناختند.
- مجموعه پاسارگاد یکی از اولین نمونه‌های باغ ایرانی است.
- مقبره کورش از تخته سنگ‌هایی بزرگ به رنگ سفید بوده است.
- رنگ طلایی هم در مجموعه پاسارگاد مورد استفاده قرار می‌گرفت.
۵- کاخ شاهی (کاخ شوش)
- در دوران داریوش هخامنشی تاسیس شد.
- این بنا شباهت زیادی به بناهای دوران ایلامی دارد.
- مصالح ساختمانی این بنا از خشک و آجر به رنگ کرمی و قهوه‌ای تیره بوده است.
- آجرهای این بنا، لعابدار رنگین (آبی و سفید) بودند.
۶- تخت جمشید
- تخت جمشید یا پارسا (شهر ایرانیان) در زمان پادشاهی داریوش، پایتخت امپراتوری هخامنشیان بوده است.
- این مکان در شهر شیراز واقع است.
- این مکان محل تجمع حاکمان مناطق مختلف بوده است.
- رنگهای مورد استفاده در بنای تخت جمشید شامل رنگ قرمز، لاجوردی، مشکی، زرد و آبی بوده است.
۷- نقش رستم
- گورستان باستانی ایران است که شامل گورهای صخره‌ای است.
- آرامگاه داریوش اول، یکی از پادشاهان هخامنشیان در آنجا دفن شده است
- این مکان نمونه‌ای از دفن مردگان در آیین زرتشتی است.
- این مکان در شهر شیراز واقع شده است.
- تمام نوشته‌های روی این بنا با خط میخی نوشته و به رنگ لاجوردی است.
- نقش برجسته و آرامگاه داریوش تمام رنگی بوده است. موی داریوش سیاه، ریش او لاجوردی، اطراف چشم و پلک او سرمه سیاه، لب و کفش قرمز رنگ بود.
- دو تیرهای نگهدارنده سقف نقش رستم به رنگ چلیپای قرمز بوده است که درون کادرهای لاجوردی رنگ قرار گرفته‌اند.
- دیوارهای این بنا خشتی اندود سبز رنگ بود.
۸- کاخ اردشیر
- قدمت این کاخ به دوران ساسانیان برمی‌گردد که اردشیر اولین پادشاه ساسانی دستور ساخت آن را در فیروز آباد استان فارس داد.
- این مکان محل تجمعات اجتماعی بوده است.
- برخی تصور می‌کنند که این کاخ در ابتدا یک آتشکده بوده است.
- رنگ غالب در این بنا زرد، کرمی و فیروزه‌ای بود.
۹- زیگورات چغازنبیل
- متعلق به دوران ایلامیان است.
- ارتفاع آن به ۲۵ متر می‌رسید و ۵ طبقه بود.
- دو رنگ در این بنا مورد استفاده قرار گرفته است؛ طبقات اولی با آجرهای تیره رنگ و طبقات آخر (محل خدایان) به رنگ روشن.
رنگ لباس دوره ساسانیان
یکی از ویژگی‌های لباس در دوره ساسانیان، تنوع رنگی آن‌هاست. رنگ لباس در دوره ساسانیان همواره بر تنالیته‌های آرامش‌بخش و آسمانی تاکید داشته است که به طور نمونه میتوان به رنگ آبی و حتی رنگ سفید اشاره کرد.
مروری بر استفاده از رنگ در معماری مساجد ایرانی-اسلامی
معماری اسلامی ایران با تحولی چشمگیر در اشکال معماری ایرانی آغاز می‌شود. به طوری که مساجد با گنبدهای بزرگ و مناره‌های بلند با کاشی‌کاری‌های رنگارنگ پدید آمد. در ۴۰۰ سال اول پس از اسلام، بناها به سبک خراسانی درآمدند؛ تاثیر معماری ساسانی را بر این سبک به وضوح میتوان مشاهده کرد. با نزدیک‌تر شدن به قرن چهارم پس از اسلام، بناها ظریف‌تر و سبک رازی نمایان می‌شود. سبک رازی تا حمله مغول ادامه پیدا کرد.
۱- مسجد جامع فهرج
- این مسجد در استان یزد و متعلق به دوران اولیه اسلام است.
- الگوی معماری این مسجد شبیه اولین مساجد عربستان است.
- معماری دوره ساسانی بر تکنیک‌های ساخت این مسجد و تزئینات آن تاثیر گذاشته است.
- درهای این مسجد دارای گچبری‌های قرمز رنگ بوده است.
- رنگ بنا با آجرهای خشتی به رنگ خاکی و کرم رنگ است.
- ستون‌ها دارای لایه نازکی از سفیدکاری است.
- رنگ قرمز، آبی و مشکی در این بنا به کار برده شده است.
۲- مسجد جامع یزد
- قدمت این مسجد به سال‌های اول پس از اسلام برمی‌گردد.
- بنا بر یک باور رایج، شالوده این بنا متعلق به آتشکده‌ای از دوران ساسانیان است.
- رنگ مورد استفاده در گنبد این بنا، فیروزه‌ای و سبز است.
- شیشه‌کاری این بنا به رنگ زرد، قرمز و آبی روشن است.
- از کاشی سفید و آبی لاجوردی به همره آجر کرم رنگ هم در این بنا استفاده شده است.
۳- مسجد جامع اصفهان
- از ۱۵۶ سال پس از اسلام تاکنون این مسجد در حال توسعه بوده است.
- در ابتدا مسجد کوچکی بوده اما در زمان سلجوقیان، صفویه و قاجاریه تغییر کرده است.
- این مسجد نماد جامع از هنر و معماری ایرانی در دوره‌های مختلف زمانی است.
- رنگ غالب این بنا آبی است.
- از رنگهای مثل فیروزه‌ای، لاجوردی، مشکی و سفید در این بنا استفاده شده است.
۴- مسجد جامع (عتیق) قزوین
- هارون‌الرشید پنجمین خلیفه عباسی دستور ساخت این مسجد را داد.
- بنای آن روی زمینی است که پیش از آن به عنوان آتشکده شناخته می‌شد.
- تخریب‌های حمله مغول و نوسازی‌های دوران صفویه و قاجاریه، این بنا را در طول تاریخ تغییر داده است.
- رنگهای به کار رفته در این بنا شامل رنگ آبی، لاجوردی، سبز-آبی، بنفش و طلایی است.
رنگ در معماری ایرانی پس از حمله مغول
ویرانی شهرها، ساختمان‌ها و کشتارها چیزی بود که با حمله مغول‌ها به ایران رخ داد. اما مغول‌ها، ایران را بسیار شبیه کشور خود می‌دانستند. مغول‌ها با معماری ایرانی آشنایی نداشتند. از این رو شهرهای ایران را به عنوان مراکز اصلی حکومت برگزیدند و به بازسازی آنها پرداختند. آنها وزرای ایرانی را (که با فرم‌های معماری ایرانی آشنا بودند) برای بازسازی شهرها انتخاب کردند.
۱- گنبد سلطانیه
- گنبد سلطانیه یا مقبره اولجیتو، پادشاه ایلخانی، بخشی از شهرستان سلطانیه زنجان است.
- این گنبد به خاطر گنبد دولایه و شکل هشت ضلعی‌اش معروف است.
- این بنا یکی از میراث یونیسف ایران و الگویی کامل از بناهای معماری ایرانی است.
- بزرگ‌ترین گنبد آجری دنیا
- غالب‌ترین رنگ به کار رفته در این بنا، رنگ آبی است.
- از رنگ آبی سیر تا آبی آسمانی در این بنا دیده می‌شود.
۲- مسجد کبود تبریز
- مسجد کبود در سال‌های اول تاسیس به «فیروزه اسلام» معروف بود.
- جهانشاه فرمانروای خاندان کارا کویونلو دستور ساخت این مسجد را داد. اما هرگز نتوانست ساخت آن را به پایان برساند؛ زیرا امپراتوری آک کویونلو تبریز را تصرف کرد.
- رنگ غالب در این بنا، لاجوردی است.
۳- ارگ تبریز
- این ارگ در ابتدا قرار بود در عهد ایلخانیان مسجد باشد.
- با استفاده از این ارگ تا دوران قاجار ادامه داشته است.
- در حال حاضر تنها بقایای این ارگ عظیم حصار آن است.
- رنگ غالب در این بنا، خاکی و کرم رنگ است.
۴- مسجد جامع یزد
- مسجد جامع یزد نمونه دیگری از سبک آذری است.
- این مسجد در دل کویر است و بلندترین مناره‌های جهان را دارد.
- بخش‌های مختلف این مسجد متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی است.
- بیشتر از رنگهای آبی تیره، فیروزه‌ای و سفید در کاشی‌کاری این بنا استفاده شده است.
۵- مجموعه امیر چخماق یزد
- این مجموعه مربوط به دوران تیموریان (تقریبا ۶۰۰ سال پیش) بوده و به عنوان محل تجمع درنظر گرفته می‌شود.
- این مجموعه به عنوان نماد یزد شامل بازار، مسجد و حمام است.
- این مجموعه دارای یک چاه آب و پنج بادگیر است.
- اطراف ایوان بلند شبستان این مجموعه، نقوش اسلیمی بر روی زمینه‌ای به رنگ سرمه‌ای با کاشی‌هایی به رنگ قهوه‌ای و سبز وجود دارد
- محراب شبستان با کاشیهای معرق لاجوردی، سفید و طلایی و ازاره‌هایی به رنگ آبی پوشش داده شده است.
رنگ فیروزه‌ای در معماری اسلامی
اگر به دنبال یک رنگ پر رمز و راز، جادویی و منحصربهفرد هستید، پیشنهاد می‌کنیم از رنگ فیروزه‌ای غافل نشوید. این رنگ شما را به مفاهیم معنوی و الهی نزدیک می‌کند. رنگ فیروزه‌ای از جمله رنگهای غالب در معماری اسلامی-ایرانی است که در بناهای تاریخی به جامانده از آن دوران، به وضوح دیده می‌شود. این رنگ نماد قداست، ارزش‌های دینی و نگاه عرفانی مردم در دوران اسلامی است.
اغلب گنبدها در ایران به چه رنگی هستند؟
بررسی رنگ گنبدها در تارخی گذشته ایران نشان می‌دهد که رنگهای به کار رفته در کاشیهای به کار رفته در نمای گنبدها بیشتر به سمت رنگهای آبی، سفید، فیروزه‌ای، سبز و آبی لاجوردی رفته است. همچنین رنگهای آبی، فیروزه ای و سبز-آبی در نگارگری اسلامی و ایرانی به وفور دیده می‌شود که این موضوع نشان از اهمیت بالای این نوع رنگ‌ها نزد هنرمندان می‌دهد.
رنگ در دوران صفوی
سبک اصفهانی زمانی آغاز شد که پادشاهی صفوی پایتخت را به اصفهان منتقل کرد. این سبک شبیه به سبک آذری است اما بسیار ساده‌تر. به دلیل ساخت‌وسازهای بسیار زیاد در این دوران، معماری‌ها شروع به ابداع تکنیک‌های سریع‌تری کردند. بنابراین تعداد بناهای این دوره از معماری ایرانی بیش از هر عصر دیگری است.
۱- مسجد شیخ لطف الله اصفهان
- مسجد شیخ لطف‌الله در ضلع شرقی میدان نقش جهان اصفهان واقع شده است.
- تزئینات و کاشی‌کاری‌های داخل این مسجد ترکیبی منحصربهفرد را تشکیل داده است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ فیروزه‌ای، لاجوردی و زرد است.
۲- باغ دولت آباد یزد
- عمارت داخل این باغ دارای بلندترین بادگیر سفالی جهان است.
- درختان و استخر منتهی به عمارت، این باغ را به نمونه‌ای عالی از یک باغ ایرانی تبدیل کرده است.
- این بنا متعلق به دوران زندیه است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ زرد، خاکی، کرم، قرمز، آبی، سبز، مشک و قهوه‌ای تیره است.
۳- مسجد نصیرالملک شیراز
- مردم این مسجد را به خاطر کاشی‌کاری های صورتی آن، «مسجد صورتی» نیز می‌نامند.
- این مسجد به خاطر پنجره‌های رنگارنگ تالار غربی و سقف‌های استثنایی آن شهرت دارد.
- مسجد نصیرالملک یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های معماری اسلامی ایران است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، خاکی، سبز، آبی، صورتی، سبز-آبی، زرد، بنفش، قرمز، لاجوردی و سبز نیلی است.
۴- حمام گنجعلی خان شیراز
- این حمام بخشی از مجموعه گنجعلی خان کرمان است.
- سردر این حمام دارای نقاشی‌هایی از دوران صفویه در قسمت بالا و قاجاریه در قسمت پایین است.
- نورپردازی داخل ساختمان و فواره‌های داخل آن حس خوشایندی را برای افراد داخل آن ایجاد می‌کند.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، خاکی، سبز، نیلی، زرد، آبی، لاجوردی، قهوه‌ای و نارنجی است.
۵- خانه بروجردی کاشان
- خانه بروجردی متعلق به یکی از تجار معروف کاشان در قرن نوزدهم است.
- تاجر عاشق دختر یک تاجر فرش ثروتمند دیگر شده بود. او این خانه را بنا کرد تا پدر دختر ازدواج آنها را بپذیرد.
- ساخت این بنا تقریبا ۱۸ سال طول کشید.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، قهوه‌ای، زرد، قرمز، خردلی، نارنجی، فیروزه‌ای، خاکستری، طلایی و مشکی است.
رنگ در دوره معاصر ایران
ارتباط ایران و کشورهای اروپایی از دوران قاجار شروع می‌شود. با آغاز دوران پهلوی، معماری ایرانی با استفاده از مصالح مدرن برای بناها آغاز شد. بنابراین معماری معاصر ایران آمیزه‌ای از معماری مدرن با فرهنگ ایرانی است.
۱- موزه هنرهای معاصر تهران
- موزه هنرهای معاصر تهران برخی از آثار هنری هنرمندانی چون پیکاسو، ماتیس و ون‌گوگ را در خود جای داده است.
- این ساختمان آمیزه‌ای از بادگیرهای سنتی در بیرون و معماری مدرن ایرانی است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، خاکی، نارنجی، کاه‌گلی، مسی، مشکی، فیروزه‌ای و قهوه‌ای است.
۲- مقبره‌الشعرا در تبریز
- بیش از ۴۰۰ شاعر معاصر و کلاسیک در مقبره‌الشعرای تبریز به خاک سپرده شده‌اند.
- این بنا متعلق به بیش از ۶۰۰ سال پیش است که از آن زمان تاکنون میراث بسیاری از شخصیت‌های برجسته ایرانی را به همراه دارد.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، کرم، خاکستری، مشکی، خاکی و قهوه‌ای است.
۳- پارک آب و آتش و پل طبیعت تهران
- پارک آب و آتش، پارکی وسیع با عناصر مدرن از جمله ساختمان‌های مدرن، مجسمه‌ها و چهار برج آتش نشانی است.
- پل طبیعت یک پل فولادی سه سطحی است که فقط برای عابر پیاده ساخته شده است که پارک آب و آتش را به پارک طالقانی متصل می‌کند.
- بدنه این پل یکی از جسورانه‌ترین نمادهای معماری معاصر ایران است.
- رنگهای مورد استفاده در بناهای پارک آب و آتش شامل رنگ سفید، خاکستری، مشکی، قهوه‌ای، زرد، بنفش، سبز، سبز-آبی، فیروزه‌ای و نارنجی است.
- رنگهای مورد استفاده در پل طبیعت شامل رنگ سفید و خاکستری است.
۴- برج آزادی تهران
- محمدرضا شاه پهلوی دستور ساخت برج آزادی را به عنوان نماد ۲۵۰۰ سال امپراتوری ایران داد.
- معماری باستانی ایرانی بر بنای برج آزادی تاثیر گذاشته است.
- این برج نماد ایران مدرن و شهر تهران است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید و فیروزه‌ای است.
۵- برج میلاد تهران
- این برج بلندترین ساختمان ایران و ششمین ساختمان بلند جهان است.
- گنبد سلطانیه و دولت آباد گرادن تأثیر بسزایی در طراحی گنبد برج میلاد داشته است.
- این برج آمیخته‌ای از معماری سنتی و مدرن ایرانی است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، خاکستری، آبی، لاجوردی، فیروزه‌ای و مشکی است.
رنگ در موزه‌های ایرانی
هنر ایرانی آیینه‌ای است که میتوان سیر تحول فرهنگ ایرانی و فراز و نشیب‌های آن را مشاهده کرد.
۱- موزه ملی ایران
- این موزه با دارا بودن صنایع دستی تاریخی و گلدان‌های سفالی تپه‌های باستانی ایران، اولین موزه رسمی ایران است.
- این موزه در تهران واقع شده است.
- این موزه دارای مجموعه‌ای از صنایع دستی ایران از دویست هزار سال پیش تا دوران قاجار است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، خاکستری، آبی، قهوه‌ای، خاکی، فیروزه‌ای و مشکی است.
۲- موزه آبگینه تهران
- ظروف سفالی و شیشه‌کاری هزاران سال پیش را می‌توانید در این موزه بیابید.
- این موزه دارای سفال‌های دوران قاجار و صفویه و قدیمی‌ترین ظروف شیشه‌ای ایران از قرن دوازدهم و سیزدهم میلادی است.
- بنای این موزه عمارتی از سال ۱۹۱۵ میلادی که متعلق به سفارت مصر بوده است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ خاکی، فیروزه‌ای، نارنجی، قرمز، زرد، قهوه‌ای، سبز، لاجوردی و مشکی است.
۳- موزه آذربایجان در تبریز
- موزه آذربایجان دارای سه قسمت شامل فرش، شیشه‌کاری، سفال و سکه است. این اقلام متعلق به سال‌های ۶۵۰ تا ۱۹۹۰ میلادی است که تاریخ هنر ایرانی را نشان می‌دهد.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ قهوه‌ای، کرم، زرد، مشکی و سفید است.
۴- موزه هگمتانه در همدان
- این موزه در نزدیکی تپه هگمتانه همدان قرار دارد و اقلام سرامیکی، سنگی و فلزی اکباتان را در خود جای داده است.
- اقلام این موزه مربوط به دوران قبل و بعد از اسلام است.
- سفال‌های سر گاو نر متعلق به امپراتوری هخامنشیان و سنگ قبرهای دوره اسلامی در این میان بسیار معروف است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ قهوه‌ای، خاکی، سفید، مشکی، فیروزه‌ای، سبز و خاکستری است.
۵- خانه موزه عروسک در کاشان
- هم خوابگاه و هم موزه عروسک‌های داخل یک خانه قدیمی در کاشان است.
- شما می‌توانید مجموعه‌ای از عروسک‌های دوران قاجار را پیدا کنید که هر کدام داستانی پشت سر خود دارند و هنر ایرانی را به نمایش می‌گذارند.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ فیروزه‌ای، سبز، آبی روشن، خاکی و کرم است.
۶- گنجینه جواهرات ملی در تهران
- مجموعه گنجینه‌های ملی شامل اقلام گران‌بهایی مانند الماس، شمشیر، تاج و تاج است. همگی متعلق به دوره صفویه، قاجاریه و پهلوی هستند.
- برجسته‌ترین قطعات این مجموعه داریا نور، الماس ۱۸۲ قیراط و تخت طاووس است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ خاکی، کرم، خاکستری، زرد، نارنجی، سبز، سفید، قهوه‌ای و مشکی است.
۷- موزه صنایع دستی تهران
- یکی از موزه‌های مجموعه سعدآباد که دارای دو طبقه است.
- طبقه اول فقط سرامیک و شیشه کاری دارد اما در طبقه دوم صنایع دستی چوبی، فلزی و تابلوهایی از نقاشان مشهور ایرانی قرار دارد.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، کرم، خاکی، خاکستری و مشکی است.
۸- کاخ گلستان تهران
- تاثیر هنر غرب بر هنر ایرانی را در معماری و صنایع دستی این کاخ می‌توانید مشاهده کنید.
- قدمت این کاخ به دوران قاجار برمی‌گردد و مجموعه‌ای از نقاشی‌های دوران قاجار و آثار هنری تزئینی دارد.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، مشکی، آبی، زرد، فیروزه‌ای، قهوه‌ای روشن، سبز، قرمز، کرم و خاکستری است.
۹- باغ نگارستان تهران
- یک اثر تاریخی از دوران قاجار است.
- موزه‌ای برای نمایش نقاشی‌های قاجاریه است.
- دارای سالنی برای نمایش آثار منیر فرمانفرمائیان، یکی از برجسته ترین هنرمندان معاصر ایران است.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، مشکی، خاکستری، فیروزه‌ای، زرد و لاجوردی است.
۱۰- موزه رضا عباسی در تهران
- موزه رضا عباسی دارای سه طبقه است و سیر تحول هنر ایرانی را در هر یک از آنها نشان می‌دهد.
- طبقه سوم آثار هنری پیش از اسلام و طبقه دوم هنر اسلامی را نشان می‌دهد.
- طبقه اول به نمایش آثار هنری خوشنویسی و مینیاتوری از جمله یک صفحه از شاهنامه مغول اختصاص دارد.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، کرم، مشکی، زرد، سبز-آبی و فیروزه‌ای است.
۱۱- موزه نقاشی زیر شیشه در تهران
- نقاشی زیر شیشه تکنیکی از نقاشی است که ایرانیان از اروپاییان آموخته‌اند.
- هنرمندان ایرانی با استفاده از این تکنیک، در آثار هنری خود ذوق و خلاقیت ایرانی خود را نشان داده‌اند.
- در این موزه می‌توانید نقاشی ها و مجسمه‌های علی اکبر صنعتی هنرمند ایرانی را بیابید.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، قهوه‌ای، سبز، قرمز، مشکی، زرد و لاجوردی است.
۱۲- موزه موسیقی اصفهان
- بیش از ۴۰۰ ساز بین‌المللی، ملی و منطقه‌ای ایرانی را می‌توانید در این موزه بیابید.
- می‌توانید مراحل ساخت این سازها را مشاهده کرده و اجرای زنده آنها را مشاهده کنید.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، خاکی، قهوه‌ای و مشکی است.
۱۳- موزه موسیقی تهران
- در این موزه، آلات موسیقی ملی و محلی از سراسر ایران وجود دارد.
- این موزه شامل سازهای یکصد سال گذشته هستند.
- در این موزه، سنت‌های موسیقی و بیش از بیست هزار آهنگ ایرانی را به نمایش می‌گذارد.
- رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، خاکی، قهوه‌ای، سبز-آبی-، زرد و مشکی است.
جمع‌بندی
در این مقاله تلاش کردیم تا به معرفی هنر معماری ایرانی و تاثیر رنگ بر روی آن بپردازیم. مهم‌ترین رنگ‌هایی که در تاریخ معماری ایران میتوان مشاهده کرد شامل رنگ سبز زیتونی، رنگ مشکی، رنگ سفید، رنگ خاکی، رنگ قهوه‌ای و اخرایی، رنگ زرد، رنگ طلایی و رنگ آبی است. از دوران پادشاهی هخامنشیان تا دوران معاصر، بیشترین رنگی که مورد استفاده قرار گرفته است، میتوان به رنگ آبی و موتیف‌های مکمل آن اشاره کرد. به طوری که امروزه رنگ آبی، فیروزه‌ای و لاجوردی، به عنوان رنگهای ایرانی شناخته می‌شود. برای مشاوره بیشتر درباره رنگهای ایرانی و تاثیر آن بر هنر معماری، لطفا با کارشناسان فروشگاه رنگ، چسب و ابزار مینیاتور تماس بگیرید.
سوالات متداول
مهم‌ترین رنگهای به کار رفته در معماری ایران را نام ببرید؟
رنگ سبز زیتونی، رنگ مشکی، رنگ سفید، رنگ خاکی، رنگ قهوه‌ای و اخرایی، رنگ زرد، رنگ طلایی و رنگ آبی.
چه رنگ‌هایی به عنوان رنگ ایرانی شناخته می‌شود؟
رنگ آبی، فیروزه‌ای و لاجوردی.
چه رنگ‌هایی در کاخ گلستان به کار رفته است؟
رنگهای مورد استفاده در این بنا شامل رنگ سفید، مشکی، آبی، زرد، فیروزه‌ای، قهوه‌ای روشن، سبز، قرمز، کرم و خاکستری است.
زیگورات چغازنبیل به عنوان قدیمی‌ترین بنای تاریخی بشر، از چه رنگ‌هایی در معماری خود استفاده کرده است؟
بنا بر اسناد تاریخی، طبقات ابتدایی این بنا با آجرهای تیره رنگ و طبقات آخر (محل خدایان) به رنگ روشن رنگ‌آمیزی شده است.
چه رنگ‌هایی در بنای مسجد نصیرالملک استفاده شده است؟
رنگ سفید، خاکی، سبز، آبی، صورتی، سبز-آبی، زرد، بنفش، قرمز، لاجوردی و سبز نیلی است.