۱۰ ترفندی که یک پتینه‌کار باید بداند
اجرا کردن پتینه فلزی یک هنر است. پتینه فلزی یک پدیده طبیعی است که اکنون می‌توانیم با استفاده از مواد شیمیایی خاص خود برای تسریع در اکسیداسیون فلزاتی همچون مس، برنز و برنج به آن دست پیدا کنیم. اگر در کار با پتینه، تازه‌کار هستید، این مطلب برای شما نوشته شده است.
زمان خواندن: ۸ دقیقه
مراحل پتینه‌کاری را بشناسید
پتینه فلزی تکنیکی است برای ایجاد سطوح فلزی با ظاهر آنتیک یا قدیمی. این یک روش تصفیه سطحی است که برای ایجاد بافت‌ها و سطوح منحصر‌به‌فرد فلزات مختلف همچون برنز، مس و برنج مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طریق پتینه‌کاری، می‌توان از یک فلز در برابر خوردگی محافظت کرد. این محصول در محیط داخلی، خارجی و سطوح مبلمان کاربرد دارد.
۱- پایه مناسب پتینه‌کاری را انتخاب کنید
- پتینه‌ها بیشتر با فلزات سروکار دارند. فلزاتی که در درجه اول برای ایجاد یک روکش آنتیک (عتیقه) روی فلز استفاده می‌شود.
- مطمئن شوید که فلز شما در معرض اکسید، روغن و … قرار دارد. در غیر این صورت، ماده شیمیایی پتینه با آن واکنش نشان نمی‌دهد.
- بستر مورد استفاده باید پیش از استفاده از ماده شیمیایی پتینه، با فلز مایع پوشانده شود.
۲- رنگ‌های پتینه‌کاری را انتخاب کنید
- رنگ پتینه مناسب را انتخاب کنید.
- پتینه‌های مختلف، رنگ‌های متفاوتی را روی فلز ایجاد می‌کنند.
- رنگ‌های سبز برای محافظت از فلز در برابر زنگ‌زدگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- رنگ مشکی و قهوه‌ای، رایج‌ترین رنگ‌های پتینه هستند.
۳- برای اعمال پتینه‌کاری، ابزارهای مختلف را تست کنید
- برای انجام پتینه‌کاری، می‌توانید از یک غلطک، اسفنج، برس رنگ، اسپری یا پیستوله رنگ استفاده کنید. هر یک از این ابزارها بر نحوه ظاهر شدن پتینه شما روی فلز مورد نظر تاثیر می‌گذارد.
- توصیه ما این است که با ابزارهای مختلف در نواحی جداگانه آزمایش کنید تا ببینید که پتینه هنگام اعمال با هر یک از آن‌ها چگونه به نظر می‌رسد.
۴- پتینه را اعمال کنید
- برای محافظت از خود، مطمئن شوید که هنگام پتینه‌کاری از ماسک و عینک ایمنی استفاده می‌کنید.
- پتینه را بر روی سطح فلزی مورد نظر اعمال کنید.
۵- اجازه دهید پتینه خشک شود
- هنگامی که پتینه را اعمال کردید و سایه و ظاهر مناسب را به دست آورد، بسیار مهم است که اجازه دهید برای مدت زمان پیشنهادی خشک شود. زمان خشک شدن بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است.
- اگر فرصت کمتری در اختیار دارید، اجازه دهید حداقل به مدت ۸ ساعت خشک شود.
۶- برای اطمینان از طول عمر پتینه‌کاری، یک پوشش محافظ بزنید
- پس از سفت شدن پتینه، یک پوشش محافظ همچون واکس فلزی بر روی آن بزنید؛ زیرا از واکنش سطح فلزی با هوای آزاد جلوگیری می‌کند.
انواع پتینه‌های فلزی
۱- پتینه زنگ زده
- پتینه زنگ‌زده پوششی است که در اثر اکسید شدن سطح فلز ایجاد می‌شود. یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای دستیابی به پتینه زنگ‌زده طبیعی، رها کردن فلز در هوای آزاد است. پس از چند هفته یا چند ماه (بسته به رطوبت هوا)، فلز مورد نظر یک فرایند اکسیداسیون را آغاز می‌کند که در نهایت کل سطح را می‌پوشاند.
- یک نکته کلیدی که در اینجا باید به خاطر داشت این است که زنگ‌زدگی، فرایند کدر شدن فلز نیست. در حالی که زنگ‌زدگی به عنوان خوردگی فلز تعریف می‌شود که منجر به رسوب عناصری به رنگ نارنجی سوخته است. از طرفی، تیرگی به عنوان خوردگی فلز تعریف می‌شود که منجر به ایجاد یک لایه کدر روی همه فلزات به جز فولاد ضد زنگ می‌شود.
۲- پتینه سبز
- پتینه سبز معروف‌ترین و پرطرفدارترین نوع پتینه است. پتینه سبز را می‌توان بر روی پشت بام‌ها و بسیاری از سازه‌های تاریخی مشاهده کرد.
- پتینه سبز محصول واکنش مس با عناصر جوی است که به مرور زمان به رنگ سبز تیره درمی‌آید. نکته شگفت‌انگیز در مورد پتینه سبز این است که فلز را در برابر خوردگی مقاوم و در نتیجه آن را به یک ماده ضد آب تبدیل می‌کند. این محصول به روش‌های مختلف شامل اکسید شدن، قوی‌تر و بادوام‌تر می‌شود.
- به غیر از فلز مس، فلزات دیگری مانند برنج و برنز با گذشت زمان یا با اعمال یک ماده شیمیایی (پتینه سبز)، به رنگ سبز درمی‌آیند.
۳- پتینه سیاه
- پتینه سیاه برای ایجاد ظاهر زیبا به سطوح فلزی استفاده می‌شود. این پتینه روی سطوح مسی، برنجی و برنزی کاربرد دارد. از طرفی این نوع پتینه بر روی آلیاژهای فولاد ضد زنگ تاثیری ندارد.
- هنگامی که فلز با پتینه واکنش نشان داده و رنگ‌هایی منحصر‌به فرد تولید می‌کند، سایه‌های مشخصی از پتینه مایل به سیاه ایجاد می‌شود. استفاده از پتینه سیاه در جواهرات و همچنین در ساخت و نگهداری آثار باستانی رایج است.
۴- پتینه قهوه‌ای
- پتینه قهوه‌ای واکنش‌پذیر است و ظاهر آن بسته به نحوه اعمال آن تغییر می‌کند. به عنوان مثال، یک اسپری سبک مناسب، پوششی یکنواخت ایجاد می‌کند، اما آغشته کردن با اسفنج، ظاهری خالدار و متخلخل به وجود می‌آورد.
- جذابیت پتینه قهوه‌ای در کاربرد آن بر روی فلز برنج است؛ زیرا ممکن است فلز برنج را کهنه کند تا زیبایی شبیه عتیقه به آن ببخشد.
۱۰ ترفند اساسی درباره پتینه‌کاری
تاثیر عوامل محیطی بر پتینه‌کاری فلزات
نور، جریان هوا و میزان رطوبت، سه عامل محیطی بسیار مهم در فرآیند پتینه‌کاری فلزات به‌شمار می‌روند. این عوامل نه‌تنها در سرعت شکل‌گیری پتینه تأثیرگذار هستند، بلکه نوع و رنگ نهایی پتینه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند.
روش‌های خانگی پتینه‌کردن فلز مس
برای پتینه‌کردن فلز مس، یکی از روش‌های ساده و موثر، استفاده از سرکه سفید و نمک است. کافی است مس را در این محلول بخیسانید یا در خاک‌اره یا چیپس سیب‌زمینی آغشته به سرکه سفید قرار دهید. هرچه مدت تماس مس با این ترکیبات بیشتر باشد، رنگ پتینه عمیق‌تر و تیره‌تر می‌شود.
پتینه‌کاری با قلم مو یا اسفنج
یکی از تکنیک‌های محبوب برای اجرای پتینه روی فلزات، استفاده از قلم مو یا اسفنج مرطوب است. این روش امکان ایجاد لایه‌هایی از رنگ با سایه‌های متنوع روشن و تیره را فراهم می‌کند و برای تزئینات هنری بسیار مناسب است.
بهترین سطوح برای اجرای پتینه
پتینه‌کاری بیشترین جلوه را روی اجسام سه‌بعدی و مجسمه‌ها دارد. به دلیل انحنای سطوح، سایه‌های رنگی پتینه جلوه‌ای طبیعی‌تر و چشم‌نوازتر پیدا می‌کنند.
نحوه محافظت از پتینه با موم یا واکس
پس از پایان پتینه‌کاری، استفاده از موم فلزی یا واکس فلزی ضروری است. این پوشش محافظتی، باعث ماندگاری بیشتر رنگ پتینه شده و از آسیب دیدن سطح جلوگیری می‌کند.
زمان شستشو در پتینه‌کاری
تا زمانی که فرآیند پتینه‌کاری به‌طور کامل به پایان نرسیده است، نباید سطح فلز را بشویید. شست‌وشوی زودهنگام می‌تواند روند طبیعی اکسید شدن را مختل کرده و کیفیت نهایی کار را کاهش دهد.
تفاوت پتینه و زنگ‌زدگی
پتینه به رنگ خاکستری، سبز یا سیاه است و ظاهر کهنه اما جذابی به فلز می‌بخشد. اما زنگ‌زدگی رنگی مایل به قرمز-نارنجی دارد و نشانه تخریب است، نه زیبایی. پتینه فرآیندی هنری و محافظتی است، اما زنگ‌زدگی نیازمند درمان و توقف است.
آیا پتینه از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند؟
بله، پتینه یک لایه‌ی محافظ ایجاد می‌کند که مانع از ادامه‌ی اکسیداسیون در سطح فلز می‌شود. برخلاف زنگ‌زدگی که باعث تخریب می‌شود، پتینه به عنوان سپری طبیعی در برابر خوردگی عمل می‌کند، به‌ویژه برای آهن و فولاد.
واکنش شیمیایی فلزات در فرآیند پتینه
برای مثال، فلز مس به‌مرور زمان در اثر اکسیداسیون با اکسیژن هوا، رنگ سبز پیدا می‌کند. این فرآیند بخشی طبیعی از پتینه است که بدون دخالت انسان نیز اتفاق می‌افتد.
روش پتینه‌کاری برای روی و فولاد گالوانیزه
برای ایجاد پتینه خاکستری یا سیاه روی فلز روی یا گالوانیزه، می‌توان از ترکیبی شامل آب مقطر، نمک و پراکسید هیدروژن استفاده کرد. ابتدا فلز را در آب مقطر قرار داده و سپس پس از خارج‌کردن، با نمک و پراکسید پوشش دهید.
پتینه طبیعی فلز برنج چقدر زمان می‌برد؟
اگر بخواهید فلز برنج بدون دخالت شیمیایی پتینه ببندد، باید حداقل یک تا دو سال منتظر بمانید. در این مدت، برنج به‌مرور با اکسیژن و رطوبت محیط واکنش داده و رنگ آن تغییر می‌کند.
جمع‌بندی
در این مقاله تلاش کردیم تا به شما ترفندهای متعدد و متنوعی را در زمینه پتینه‌کاری ارائه دهیم. توجه داشته باشید که پتینه‌کاری بر روی فلزاتی همچون مس، برنز و برنج انجام می‌شود. برای انجام فرایند پتینه‌کاری بر روی فلزات اشاره شده، دو روش وجود دارد: روش اول به صورت طبیعی است که با قرار دادن فلز در هوای آزاد، اجازه می‌دهید تا فرایند پتینه‌کاری تکمیل شود.
روش دوم به صورت اعمال مواد شیمیایی بر روی فلزات اشاره شده برای ایجاد پتینه است. با ایجاد پتینه بر روی فلزات فوق، علاوه بر ایجاد لایه محافظتی در برابر زنگ‌زدگی، می‌توانید ظاهری قدیمی یا عتیقه به محصول خود بدهید. برای مشاوره بیشتر با شماره ۶۷۱۳۳-۰۲۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
برای محافظت از پتینه‌کاری از چه چیزی می‌توان استفاده کرد؟
واکس فلزی و موم فلزی، برای محافظت از پتینه و روکش فلزی مناسب است.
آیا می‌توان فلزی که در حال پتینه‌کاری است را شُست؟
توجه داشته باشید که تا پایان فرایند پتینه‌کاری، به هیچ عنوان فلز مورد نظر را نشویید. شستن فلز پیش از موعد مقرر می‌تواند بر روی کیفیت پتینه شما تاثیر بگذارد. پس از انجام فرایند پتینه‌کاری، می‌توانید فلز مورد نظر را شست‌وشو دهید.
آیا پتینه شبیه به زنگ‌زدگی است؟
پتینه، خاکستری، سیاه یا سبز است. پتینه برای افرادی مناسب است که شکل و شمایل قدیمی را می‌پسندند. اما زنگ‌زدگی به صورت رنگ قرمز-نارنجی ظاهر می‌شود که ظاهر چندان خوبی ندارد.
آیا پتینه‌کاری از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند؟
واقعیت این است که ما نمی‌توانیم از زنگ‌زدگی روی یک محصول آهنی جلوگیری کنیم. پتینه یک فرآیند طبیعی است که هر نوع محصول آهنی طی می‌کند و نباید آن را با زنگ‌زدگی اشتباه گرفت. پتینه در واقع برای آهن مفید است زیرا یک لایه محافظ ایجاد می‌کند.
چه فلزی با پتینه‌کاری سبز می‌شود؟
مس به طور طبیعی با گذشت زمان سبز می‌شود؛ زیرا با اکسیژن موجود در هوا واکنش نشان می‌دهد؛ واکنشی شیمیایی که به عنوان اکسیداسیون شناخته می‌شود.